Pro 23 | WSK | STEP | Tom ni kari nup ago ilak dagi na noko, mu kari ko gomang ningi aguwaya mu ninguru ko iki ale.

Proverbs 23

1 Tom ni kari nup ago ilak dagi na noko,
mu kari ko gomang ningi aguwaya mu ninguru ko iki ale.
2 Se ni na tawun biya naukko kari agi,
mu ka ikia mu ira kutuwur ale na biyala me noko.
3 Ni noko na yawara kisam mu ko motam gemang me barasukko.
Ka kulokko ago kaeso agi wore ko ninguru ari ko ikiko.

4 Ni kari ikia yawara ago agi mu,
ni kimik mel suen biya ago bagerko ko ikia to ale ura kowar me ilupko.
5 Ni manga mel suen biya gi wore taraga bungeso namoso iwitatala bingia namomonko.

6 Ni kari ko mel suen la guramuwara mu ilak na yu me noko.
Ale noko na yawara awuram mu arik ale ko gemang me barasukko.
7 Mu awuk, nu baluk, “Na yu aniso, bo ago am noko,” ma balukko,
bare mu nu gomang ningi nunguning te me balso.
Mu nu ko manga na yu ko saparam wore ko ago kuamin tugu se kuring guang ka manarso.
8 Se maingte ni kari mu ko kilek ko iki,
mu ni na naem mu kapi waruko ago kaerko.
Se nika den welang suen biya nu manaru lagerem mu ko ningo bo mena.

9 Ni kari bo ikia ningo nuam nukote mena mu ilak me munakerko.
Mu nu ka den yawara nu manorsam mu me ko ikiokko, karogo ka gusiokko.

10 Girakala nuna ali ko tom ko tam bangorman agi mu,
ni tam mu baruku ale me ago kasu namar ale bangaruko.
Ale ni kuriang marmar nunga nunam nonet kueman mu nunga ali me toko.
11 Mu awuk, KARI BIYA kota nononga Bitua Kari bagoso.
Nu den ariga tom te arungu sanamuruk se nuna nika kiamonko.

12 Ni ka kausa kari ko den ko degewa ninguru tagir,
ale anapeya balso mu ni ninguru ko iki saparko.

13 Ni ka kuriang lilumurko me nguangerko, am lilumurko, mu me kuerukko pa! ^{▼▼Pro 23:13-16 Nuamnuet se kuriang nunga den: Reference saki Pro 13:1 mu te aniso.}
14 Munan kilek umutang te ni ka kuriang sangaruko,
se udagi sarenga namara ko lage te me namurukko.

15 Aga kuriang, ni kari ikia ningo ago ko aratu, mu ani ni ko ko ninguru amilmilirikko.
16 Ni den yawara ikia ago munaker se ani ikiek, mu ani ni ko ko biyala amilmilirikko.

17 Ni memek betera ko kari alo nunga kilek mu ko me kuarko.
Ni pempem la KARI BIYA kuring bowa ningi bagerko sail tagirko.
18 Ni butata bita lager, mu KARI BIYA nika kueruk ale ka sinar tauk,
se ni tom suen biya yawarakala bagerko.

19 Aga kuriang, degewa gurugu ale ikia sinar ago la bagerko.
Ale munan lage diram mu la karo tuiko.
20 Ni yu nana ngualara kari se na tawun biya nana ko kari mu me arungu kapeterko. ^{▼▼Pro 23:20 Yu nana ngualara ko kilek: Pro 20:1; 21:17; 23:20-21, 29-35; 31:4-7.}
21 Mu awuk, yu nana ngualara kari, se na inang tawun biya nana ko kari alo, mu kari nungumik mel mena ko aratomonko.
Nuna na la no se ani se bagomon,
mu tom maiya mena guang barewarengam mu naguwomonko!

22 Ni ka niet, nu te ni aratem ale marak taem, owore ko kuring ikiko.
Aking tom ni ka niam imet garuk aruk,
mu ni nu mel yam ko me bitarko,
mu ikia munan ningo mu te la sangaru se ilak bagerko.
23 Ni sail tagir ale munan nunguning, ikia ningo, se munan yawara saki ago giko,
ale aking me waru saparko, ninguru ilukuawurko.
24 Kari ikia yawara ago se munan diram karo tuso, mu ko nuet noko ninguru amilmiloso.
25 Buta se ni munan diram imi suen la karo tuiko,
se ka niamniet ni ko ko amilmilomonko.

26 Aga kuriang, ni aninga den ninguru ikiko.
Ale aninga bagara aolak te bagasam mu ni karogo karo tui se te bagerko.
27 Lage luan imet alo mu mutim du biya iwita,
kari ningi tagasan ale memek to gilingisan.
28 Tere kari alo lage te yumu se baga aratasan ale kariimet nunga ilusan iwitata,
imet imitang lage te yumusan ale kari taimonko nunga kimi bita se bagasan.
Nuna kari suen biya nunga tagisan,
se nunga imet nunguning nunga betesan ale memek bita gilingisan.

29 Arika ikup ago se magi kutuwa se nonoman bataga se bagasan?
Se arika den tagisan gurugumusan ale kager patowasan ale gue gisan?
Se arika tom suen biya nomotam dirima lagoso?
30 Mu kari yu waen se yu aora tawun biya nasan, kari ari borta.
31 Yu waen ka tagirok bore ko sinar toko!
Ko kumik ko ariga mu diriyam yawarakala,
ko bagunang ningi nikinang kapawara yawarakala,
ale ko na mu welang yawarakala,
bare am ngual anirukko, mu me ka tagirokko.
32 Ni no agi mu, udagi te ni urer ka usiram se kimik yaman ikiso iwitata nimi ikiko.
33 Ni mel saki kigilik ta, ni me ariga ko ikiwara, mu motam te aratuk se arikko.
Se aking ka ikia ngualuruk se ka kamili ago geragukko.
34 Se bo mu ni iwita nimi ikiko:
ni gagi tuagu te dal biya bo ko gul awete bagasam iwitata,
se gagi tamun ka saposo se namasam taisam iwita ikiko.
35 Ale iwita baluko, “Awuk se ani barasikko me terong?
Nuna aninga moman agila, bare ani me ko ikiem!
Ani barasik ale yu bo ago naikko!” ma baluko.